Stany nagłe. Jak zaopiekować seniora i dziecko w sytuacjach zagrożenia życia?
- Aleksandra Borkowska-Frołowicz
- 24 sie
- 10 minut(y) czytania
Zaktualizowano: 25 sie
Stany nagłe zagrażające życiu to sytuacje, w których życie podopiecznego jest bezpośrednio zagrożone i wymaga natychmiastowej interwencji medycznej. Zajmowanie się takimi przypadkami wymaga szybkiego działania, ponieważ każda minuta ma ogromne znaczenie. W artykule przedstawiamy najczęstsze stany nagłe zagrażające życiu, z ich opisem i zasadami postępowania.
Jak pomóc w sytuacji zagrożenia zdrowia i życia?
POZYCJA BOCZNA USTALONA
Celem zastosowania tej pozycji jest zapobieganie zadławieniu i utrzymanie drożnych dróg oddechowych (np. żeby język nie zablokował gardła albo żeby nie doszło do zachłyśnięcia wymiocinami).
Jak ułożyć podopiecznego w pozycji bocznej ustalonej?
Upewnij się, że osoba oddycha i nie ma poważnych urazów.
Ułóż ramię poszkodowanego, które jest bliżej ciebie, w kącie prostym do ciała (łokieć zgięty, dłoń do góry).
Drugą rękę (tę dalszą od ciebie) przełóż przez klatkę piersiową i połóż jej grzbiet na policzku po swojej stronie.
Złap za dalszą nogę (tę dalej od ciebie) w okolicy kolana i zegnij ją w kolanie.
Pociągnij za nogę, obracając poszkodowanego w swoją stronę.
Ułóż głowę tak, aby drogi oddechowe były drożne (lekko odchyl głowę do tyłu).
Stabilizuj pozycję – noga powinna być zgięta pod kątem prostym, ręka podtrzymywać głowę.
Film instruktażowy:
Instrukcja do pobrania
RKO (RESUSCYTACJA KRĄŻENIOWO-ODDECHOWA)
RKO jest kluczowa w przypadkach zatrzymania krążenia, zarówno u dzieci (pediatryczna), jak i u osób starszych (senioralna). Poniżej przedstawiam najważniejsze zasady resuscytacji krążeniowo-oddechowej dla obu grup wiekowych.
RKO pediatryczna
Resuscytacja dzieci różni się od resuscytacji dorosłych, głównie ze względu na różnice anatomiczne i fizjologiczne.
Ocena stanu dziecka:
Bezpieczeństwo: Upewnij się, że miejsce jest bezpieczne.
Ocena przytomności: Sprawdź, czy dziecko reaguje na bodźce. Jeśli jest nieprzytomne, głośno wołaj, aby zwrócić uwagę innych.
Sprawdzenie oddechu: Jeśli dziecko nie oddycha lub oddycha nieprawidłowo (zatrzymanie oddechu), rozpocznij RKO.
Wykonanie RKO, jeśli dziecko ma więcej niż 1 rok:
Użyj dwóch rąk (ułóż je na klatce piersiowej, ściskając mostek w dolnej części).
Wykonuj uciśnięcia klatki piersiowej o głębokości 1/3 głębokości klatki piersiowej, w tempie 100–120 uciśnięć na minutę.
W razie braku oddechu, stosuj wentylację (2 wdechy po każdym 30 uciśnięciu).
Wykonanie RKO, jeśli dziecko ma mniej niż 1 rok:
Używaj dwóch palców, aby ucisnąć mostek.
Uciśnij na głębokość około 4 cm.
Częstotliwość uciśnięć: 100–120 na minutę.
Wykonuj 2 wdechy po każdym 30 uciśnięć.
Pojedyncze wdechy: W przypadku braku oddechu należy wykonać wdech tak, aby klatka piersiowa dziecka unosiła się.
RKO u osób starszych
W przypadku osób starszych resuscytacja krążeniowo-oddechowa jest podobna do tej, jaką stosujemy u dorosłych, jednak trzeba pamiętać o pewnych różnicach związanych z wiekiem i stanem zdrowia osoby seniora.
Ocena stanu pacjenta: Podobnie jak w przypadku dzieci, należy ocenić, czy osoba jest przytomna i czy oddycha. Jeśli nie oddycha lub oddycha nieprawidłowo, przystępujemy do RKO.
Wykonanie RKO u seniorów:
Uciśnięcia klatki piersiowej: Używaj całej dłoni (w przypadku osób starszych, zwłaszcza o osłabionej kondycji, ważne jest, aby uciśnięcia nie były zbyt mocne).
Wykonuj uciśnięcia na głębokość 5–6 cm, w tempie 100–120 na minutę.
Wentylacja: Jeśli jesteś w stanie przeprowadzić wentylację, wykonuj ją, ale nie jest to konieczne w każdym przypadku. Skup się na uciśnięciach, które są najważniejsze.
Film instruktażowy:
Zastosowanie AED
Użycie automatycznego defibrylatora zewnętrznego (AED) jest zalecane także u osób starszych. AED jest w stanie przeanalizować rytm serca i w razie potrzeby dostarczyć szok elektryczny.
UWAGA:
U dzieci i dorosłych w starszym wieku kluczowe jest szybkie reagowanie. Im szybciej rozpoczniesz RKO, tym większe szanse na przeżycie.
U dzieci szczególną uwagę należy zwrócić na technikę uciśnięć (mniejsze siły, mniejsza głębokość).
U seniorów warto pamiętać o osłabionej kondycji kości i ewentualnych schorzeniach
Sytuacje zagrożenia życia – przegląd
ZATRUCIE
Wchłonięcie do organizmu substancji toksycznych może prowadzić do uszkodzenia narządów i zagrożenia życia. Do najczęstszych przyczyn zatrucia należą leki, alkohol, narkotyki, chemikalia i pestycydy.
Objawy ostrego zatrucia (nagły przypadek) obejmują:
zaburzenia świadomości: splątanie, bełkotliwa mowa, utrata przytomności. Może dojść do śpiączki;
problemy z oddychaniem: duszność, szybki lub bardzo wolny oddech. Możliwe zatrzymanie oddechu;
zmiany w pracy serca: bardzo szybkie (tachykardia) lub bardzo wolne (bradykardia) tętno. Możliwe zatrzymanie krążenia;
drgawki: napady drgawkowe, sztywność mięśni;
wymioty (często powtarzające się) lub krwiste wymioty;
bóle brzucha: silne skurcze, bóle kolkowe;
pocenie się, bladość lub sinica skóry;
zwężenie lub rozszerzenie źrenic: typowe np. przy zatruciach opioidami (źrenice „szpilkowate”);
wysypka lub oparzenia skóry, jeśli trucizna działała przez skórę (np. chemikalia);
specyficzny zapach z ust, np. zapach gorzkich migdałów przy zatruciu cyjankami, zapach alkoholu przy zatruciu metanolem.
Wezwij pogotowie ratunkowe (tel. 112 lub 999), jeśli osoba poszkodowana:
straciła przytomność,
ma drgawki,
nie oddycha lub oddycha z trudem,
ma objawy ciężkiej reakcji alergicznej (obrzęk języka, duszność),
połknęła, wdychała lub miała kontakt ze znaną substancją toksyczną.
UDAR MÓZGU
Udar mózgu to nagłe zaburzenie krążenia krwi w mózgu, prowadzące do uszkodzenia komórek nerwowych. Może skutkować trwałymi uszkodzeniami mózgu, a nawet śmiercią poszkodowanego.
Wyróżniamy:
• udar niedokrwienny (ok. 80–85% przypadków) – spowodowany zablokowaniem naczynia krwionośnego (np. przez skrzep);
• udar krwotoczny – wywołany pęknięciem naczynia i wylewem krwi do mózgu.
Objawy udaru to:
• nagłe osłabienie lub paraliż jednej strony ciała,
• opadnięcie kącika ust,
• trudności w mówieniu i rozumieniu mowy,
• zaburzenia widzenia,
• silny ból głowy, zawroty głowy, utrata przytomności.
Kluczowa jest szybka reakcja – zasada FAST:
F (Face) – opadająca twarz,
A (Arms) – osłabienie rąk,
S (Speech) – problemy z mową,
T (Time) - czas!!! Dzwoń na 112 - natychmiast!
ZAWAŁ SERCA
Niedokrwienie mięśnia sercowego spowodowane zamknięciem naczynia wieńcowego prowadzi do jego uszkodzenia. Zawał serca może powodować utratę przytomności i zagrożenie życia.
Objawy zawału serca to:
silny ból w klatce piersiowej: uciskający, gniotący, piekący. Najczęściej za mostkiem, może promieniować do lewego ramienia, szyi, żuchwy, pleców lub nadbrzusza. Trwa zwykle dłużej niż 20 minut i nie ustępuje po odpoczynku;
duszność: uczucie braku powietrza, ciężki oddech;
zimne poty: skóra wilgotna, lepka, zimna;
nudności i wymioty: szczególnie u kobiet, osób starszych i chorych na cukrzycę;
silne osłabienie, zawroty głowy: możliwe nawet omdlenie;
bladość lub sinica skóry: skóra twarzy może stać się blada lub sina (zwłaszcza wokół ust);
lęk przed śmiercią („poczucie zagrożenia życia”).
Nietypowe objawy zawału występują częściej u kobiet, osób starszych, diabetyków, a należą do nich:
ból tylko w nadbrzuszu (może przypominać niestrawność);
brak bólu w klatce piersiowej, tylko duszność lub zmęczenie;
nagłe pogorszenie ogólnego stanu zdrowia.
Jeśli podejrzewasz u podopiecznego zawał:
wezwij natychmiast pogotowie (tel. 112 lub 999);
połóż chorego w pozycji półsiedzącej (jeśli jest przytomny);
bądź gotowy do rozpoczęcia RKO, jeśli osoba straci przytomność i przestanie oddychać.
WSTRZĄS ANAFILAKTYCZNY (ALERGICZNY)
Ciężka reakcja alergiczna, w której dochodzi do obrzęku dróg oddechowych, trudności w oddychaniu, spadku ciśnienia, utraty przytomności. Może wystąpić po użądleniu owada, spożyciu niektórych pokarmów (np. orzeszków ziemnych) lub podaniu leku.
Objawy wstrząsu w kolejności narastania to:
swędzenie, pokrzywka, zaczerwienienie;
obrzęk warg, języka, trudności w oddychaniu;
spadek ciśnienia, szybkie tętno, bladość;
zawroty głowy, utrata przytomności;
zatrzymanie krążenia i oddechu (w najcięższych przypadkach).
Podejrzewając wstrząs anafilaktyczny:
połóż podopiecznego na wznak,
natychmiast podaj adrenalinę (epinefrynę), jeśli jest dostępna,
użyj antyhistamin, jeśli są zalecane przez lekarza,
wezwij pogotowie ratunkowe.
W przypadku braku poprawy kontynuuj monitorowania stanu pacjenta do momentu przybycia ratowników.
WSTRZĄS (HIPOWOLEMICZNY, SEPTYCZNY, KARDIOGENNY)
Stan, w którym następuje niewystarczające zaopatrzenie tkanek w tlen z powodu obniżonego ciśnienia krwi, co prowadzi do niewydolności narządów. Może być spowodowany krwotokiem, infekcją, reakcją alergiczną lub innymi czynnikami.
Wstrząs hipowolemiczny pojawia się po utracie dużej ilości krwi lub płynów na skutek masywnego krwotoku czy odwodnienia (np. ciężka biegunka, oparzenia).
Objawy to:
bladość, zimna i lepka skóra,
przyspieszone tętno (tachykardia),
obniżone ciśnienie krwi,
szybki, płytki oddech,
osłabienie, zawroty głowy, niepokój.
Może dojść do utraty przytomności.
Wstrząs septyczny jest spowodowany zakażeniem, np. bakteriami we krwi, wywołującymi sepsę.
Objawy to:
gorączka lub hipotermia (niska temperatura ciała),
przyspieszony oddech i tętno,
czasem ciepła i zaczerwieniona skóra (początkowo),
zaburzenia świadomości, splątanie,
spadek ciśnienia krwi,
ostatecznie bladość, sine kończyny (w zaawansowanym stadium).
Wstrząs kardiogenny jest efektem zawału czy niewydolności serca.
Objawy to:
silna duszność,
ból w klatce piersiowej,
bardzo szybkie lub bardzo wolne tętno,
niskie ciśnienie krwi,
sinica (siny odcień skóry, ust).
Typowe, wspólne objawy dla każdego wstrząsu obejmują:
bladość lub sinicę skóry,
szybki, płytki oddech,
tachykardię (szybkie tętno),
niskie ciśnienie krwi,
osłabienie, splątanie, niepokój,
omdlenie lub utratę przytomności.
Gdy widzisz objawy wstrząsu:
Wezwij natychmiast pogotowie (tel. 112 lub 999).
Ułóż poszkodowanego na plecach z uniesionymi nogami (o ile nie ma urazu kręgosłupa lub klatki piersiowej).
Okryj osobę kocem lub odzieżą, żeby zapobiec wychłodzeniu.
Kontroluj oddech i tętno, przygotuj się do RKO.
Nie podawaj nic do picia ani jedzenia!
URAZ KLATKI PIERSIOWEJ np. odma opłucnowa, pęknięcie serca
Uszkodzenia klatki piersiowej mogą prowadzić do zapadnięcia płuc, wstrząsu lub innych poważnych problemów. Może wystąpić po wypadkach lub urazach mechanicznych.
Odma opłucnowa (powietrze w jamie opłucnej) może występować w dwóch formach:
prosta, gdy powietrze tylko ucieka z klatki piersiowej,
prężna (najgroźniejsza), gdy powietrze dostaje się do opłucnej i nie może się wydostać.
Objawy odmy to:
nagła, ostra duszność,
ból w klatce piersiowej (kłujący),
szybki, płytki oddech,
sinica (sine usta, paznokcie),
asymetria ruchów klatki piersiowej (jedna strona unosi się mniej),
odgłos bębenkowy przy opukiwaniu (przy odmie).
W odmie prężnej spadek ciśnienia, tachykardia oraz śmierć mogą nastąpić w kilka minut, jeśli nie wykona się odbarczenia!
Pęknięcie serca (np. w wyniku urazu lub po zawale)
Rozerwanie ściany serca lub dużego naczynia, masywny krwotok do osierdzia, tamponada serca (serce nie może się prawidłowo kurczyć).
Do objawów należą:
nagłe zatrzymanie krążenia,
utrata przytomności,
duszność przed zatrzymaniem akcji serca,
sine zabarwienie skóry,
szybkie tętno, a potem jego zanik.
Co zrobić:
Natychmiast wezwać pogotowie (112/999)!
ZŁAMANIE WIELOMIEJSCOWE LUB URAZ WIELONARZĄDOWY
Poważne uszkodzenie ciała, często po wypadkach komunikacyjnych, upadkach z wysokości czy urazach sportowych. Złamania wielu kości, uszkodzenia narządów wewnętrznych (np. pęknięcie śledziony, wątroby) mogą prowadzić do wewnętrznych krwawień, wstrząsu i śmierci.
Złamanie wielomiejscowe to złamanie jednej kości w kilku miejscach lub złamanie kilku różnych kości jednocześnie.
Przykład: złamanie udowej i ramiennej albo złamanie kości udowej w dwóch, trzech miejscach. Często prowadzi do niestabilności kończyny.
Objawy złamania to:
ból w miejscu urazu (silny),
obrzęk, krwiak,
widoczna deformacja kończyny,
nienaturalne ułożenie kończyny,
niemożność poruszania kończyną,
czasem: odsłonięte odłamki kostne (złamanie otwarte).
Uraz wielonarządowy to jednoczesne poważne uszkodzenie co najmniej dwóch układów lub narządów, np.: uraz głowy + uraz brzucha + złamania miednicy.
Objawy urazu wielonarządowego obejmują:
silny ból w wielu miejscach ciała,
duszność (przy urazie klatki piersiowej),
krwawienia zewnętrzne lub wewnętrzne (niewidoczne),
zaburzenia świadomości (np. po urazie głowy),
bladość, zimną skórę (objawy wstrząsu),
przyspieszony oddech, tętno (organizmu próbuje walczyć o utrzymanie krążenia),
utratę przytomności.
Co zrobić przy złamaniu wielomiejscowym lub urazie wielonarządowym?
Wezwij natychmiast pogotowie (tel. 112 lub 999).
Zabezpiecz miejsce zdarzenia (jeśli jest zagrożenie).
Nie przemieszczaj poszkodowanego, chyba że jest to konieczne (np. zagrożenie pożarem).
Unieruchom złamaną kończynę w pozycji zastanej, bez prób nastawiania.
Kontroluj oddech i krążenie (jeśli nie oddycha – rozpocznij RKO).
Zabezpiecz widoczne rany (czyste opatrunki, uciskanie w razie krwawienia).
Monitoruj stan poszkodowanego aż do przyjazdu ratowników (świadomość, oddech, krążenie).
NAGŁE ZATRZYMANIE ODDECHU
Brak oddechu, który może wynikać z zadławienia, zablokowania dróg oddechowych, porażenia ośrodka oddechowego (np. po udarze), wdychania toksycznych gazów czy urazów klatki piersiowej.
Jeśli podopieczny przestał oddychać:
oczyść drogi oddechowe (np. usuń ciało obce),
rozpocznij RKO: 30 uciśnięć klatki piersiowej i 2 wdechy,
w przypadku zadławienia u niemowląt zastosuj technikę uderzeń w plecy lub uciśnięć klatki piersiowej,
wezwij pogotowie (tel. 112 lub 999).
NAGŁE ZATRZYMANIE KRĄŻENIA
Zatrzymanie akcji serca, co prowadzi do ustania krążenia i braku dostarczania tlenu do narządów, może wystąpić w wyniku zawału serca, arytmii, urazu lub innych chorób serca.
Jeśli u podopiecznego zauważyłeś zatrzymanie krążenia:
natychmiast rozpocznij RKO,
użyj defibrylatora AED (w przypadku dostępności),
wezwij służby ratunkowe (tel. 112 lub 999).
PADACZKA (epilepsja)
Stan padaczkowy (status epilepticus) to napad drgawkowy trwający 5 minut lub seria napadów bez pełnego odzyskania świadomości pomiędzy nimi.
To stan bezpośredniego zagrożenia życia!
Atak trwający powyżej 30 minut = ryzyko nieodwracalnych uszkodzeń mózgu
W trakcie napadu:
zabezpiecz otoczenie, usuń przedmioty, o które chory może się uderzyć;
chroń głowę, np. włóż pod nią coś miękkiego;
nie wkładaj niczego do ust! (nie powstrzymuj też siłą drgawek);
kontroluj czas trwania napadu;
zapewnij drożność dróg oddechowych (po napadzie ułożyć chorego w pozycji bocznej ustalonej).
Po napadzie (faza ponapadowa – splątanie, senność):
monitoruj funkcje życiowe,
obserwuj, czy pacjent odzyskuje świadomość.
Wezwij pogotowie, jeśli:
napad trwa powyżej 5 minut,
kilka napadów następuje jeden po drugim bez pełnego odzyskania świadomości,
jest to pierwszy w życiu napad,
poszkodowanym jest ciężarna, dziecko, osoba w podeszłym wieku lub osoba po urazie głowy,
dochodzi do poważnych obrażeń w trakcie napadu (np. uraz czaszki, złamania),
poszkodowany ma trudności z oddychaniem po napadzie.
CUKRZYCA
Związana jest z niekontrolowanymi zmianami stężenia glukozy we krwi.
1. Hipoglikemia (za niski poziom cukru we krwi)
Glukoza < 70 mg/dl
Objawy to:
początkowo: głód, drżenie, bladość, potliwość, tachykardia, niepokój;
potem: splątanie, zaburzenia mowy, drgawki, śpiączka.
Co zrobić?
Jeśli podopieczny jest przytomny: podaj szybko cukier prosty (glukoza doustnie, np. sok, glukoza w żelu, kostki cukru).
Jeśli podopieczny jest nieprzytomny: nie podawaj nic doustnie, wezwij pogotowie!
2. Hiperglikemia (za wysoki poziom cukru)
Glukoza > 250 mg/dl, obecność ciał ketonowych, kwasica metaboliczna.
Objawy to:
silne pragnienie, wielomocz,
oddech Kussmaula (głęboki, przyspieszony),
zapach acetonu z ust,
ból brzucha, nudności, osłabienie, śpiączka.
Glukoza > 600 mg/dl, brak istotnej kwasicy i ketonów, ale bardzo silne odwodnienie.
Objawy to:
skrajne pragnienie,
odwodnienie,
zaburzenia świadomości, śpiączka.
Jeśli widzisz u swojego podopiecznego objawy hiperglikemii, dzwoń na pogotowie (tel. 112 lub 999). Niezbędna jest bowiem szybka hospitalizacja.
NADCIŚNIENIE TĘTNICZE
Kryzys nadciśnieniowy to sytuacja, w której ciśnienie tętnicze gwałtownie wzrasta.
Ciśnienie: > 180/120 mmHg
Objawy to:
silny ból głowy,
zawroty głowy,
duszność,
zaburzenia widzenia.
Postępowanie w przypadku wystąpienia nadciśnienia tętniczego obejmuje:
kontrolowanie ciśnienia tętniczego poprzez leki doustne (np. captropril),
monitorowanie stanu pacjenta – pomiar ciśnienia co 15 minut,
unikanie gwałtownego obniżenia ciśnienia – idealny spadek to 25% w ciągu pierwszej godziny,
wezwanie pogotowia, jeśli objawy się nasilają.
OPARZENIA, PORAŻENIE PRĄDEM
Oparzenia i porażenie prądem to stany nagłe, które mogą prowadzić do poważnych obrażeń ciała i stanowić zagrożenie życia. Ważne jest szybkie rozpoznanie sytuacji i odpowiednia reakcja.
Oparzenia
W zależności od rodzaju czynnika wywołującego rozpoznajemy:
oparzenie termiczne spowodowane gorącymi przedmiotami, cieczą, parą;
oparzenie chemiczne kontakt z substancjami chemicznymi;
oparzenie elektryczne spowodowane prądem elektrycznym;
oparzenie promieniowaniem, np. poparzenie słoneczne.
Istotna jest ocena stopnia oparzenia:
I stopień – zaczerwienienie, ból (np. oparzenie słoneczne);
II stopień – pęcherze, ból, obrzęk;
III stopień – martwica tkanek, białe lub czarne zmiany skórne, brak czucia.
Postępowanie w przypadku oparzeń zależy od tego, jaki czynnik je wywołał. W odniesieniu do oparzeń termicznych (przyczyna: gorąca woda, ogień) obejmuje:
natychmiastowe chłodzenie: chłodzenie wodą przez co najmniej 10–20 minut (zimna, nie lodowata woda);
ochronę rany: przykryj oparzoną część ciała czystym, nieprzylegającym materiałem (np. gazą). Unikaj smarowania ran tłuszczami, maściami – mogą pogorszyć sytuację;
zabezpieczenie drożności dróg oddechowych – w przypadku oparzeń dróg oddechowych;
wezwanie pomocy w przypadku oparzenia II lub III stopnia, dużych powierzchni ciała lub oparzeń twarzy/okolic intymnych (tel. 112 lub 999).
Porażenie prądem
Porażenie prądem skutkuje:
utratą przytomności,
bólem i drżeniem mięśni,
oparzeniami skóry (w miejscu wejścia i wyjścia prądu),
zaburzeniami rytmu serca (np. migotanie komór).
Postępowanie w przypadku porażenia prądem obejmuje:
zatrzymanie kontaktu z prądem:
zabezpiecz źródło prądu, wyłącz prąd, odłącz urządzenie (jeśli to możliwe) zachowaj ostrożność;
jeśli nie masz dostępu do wyłącznika, użyj suchych materiałów izolacyjnych (np. kawałek drewna, suchy szalik) i ostrożnie odsuwaj osobę od źródła prądu;
ocenę stanu poszkodowanego:
sprawdź oddech i tętno;
jeśli osoba jest nieprzytomna, sprawdź drożność dróg oddechowych;
resuscytację krążeniowo-oddechową (RKO):
w przypadku braku oddechu lub tętna, natychmiast rozpocznij RKO;
zabezpieczenie:
ułóż poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej, jeśli odzyskał przytomność i oddycha;
jeśli występują oparzenia, zastosuj standardowe postępowanie w przypadku oparzeń;
wezwanie pomocy (tel. 112 lub 999):
w przypadku jakichkolwiek objawów porażenia prądem (nawet jeśli poszkodowany poczuł się lepiej), należy niezwłocznie wezwać pogotowie. Uszkodzenia wewnętrzne mogą nie być od razu widoczne.
Pamiętaj – od szybkości i precyzji i twojej reakcji może zależeć życie podopiecznego.
W stanach nagłych kluczowe jest wezwanie profesjonalnej pomocy, a następnie utrzymanie samodzielnych prób ratowania poszkodowanego do czasu przyjazdu karetki. Cykliczne uczestnictwo w szkoleniach z pierwszej pomocy pomoże ci oswoić się z sytuacjami zagrożenia zdrowia i życia, poznać procedury oraz sposoby pomocy. Wówczas – gdy znajdziesz się w trudne sytuacji – łatwiej będzie opanować stres i skupić się na pomocy osobie potrzebującej.
Komentarze