Wiek senioralny. Kim są osoby w wieku senioralnym i kto je wspiera?
- Aleksandra Borkowska-Frołowicz
- 15 lip
- 4 minut(y) czytania
Zaktualizowano: 15 wrz
Wiek senioralny to ostatni okres rozwojowy człowieka po osiągnięciu określonego wieku, uznawanego za moment przejścia w etap starości. Najczęściej przyjmowane granice to:
60 lat – zgodnie z WHO oraz przepisami w Polsce, początek starości;
65 lat – granica wieku emerytalnego (mężczyźni), często używana w statystyce i polityce społecznej.
Ze względu na wiek osób starszych wyróżniamy trzy okresy starości:
starość wczesna (60–74 lata) – obejmuje grupę tzw. młodych starych; często są to jeszcze osoby aktywne zawodowo i społecznie;
starość pośrednia (75–89 lat) – obejmuje grupę seniorów z większymi potrzeby zdrowotnymi i ograniczeniami mobilności;
starość późna (90+ lat) – obejmuje osoby często wymagające opieki całodobowej.
Instytucje i organizacje działające na rzecz seniorów
W Polsce funkcjonuje wiele instytucji i organizacji wspierających osoby w wieku senioralnym, oferujących różnorakie formy wsparcia.
Instytucje publiczne:
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej – koordynuje politykę senioralną.
Samorządy lokalne (gminy, powiaty) – realizują usługi opiekuńcze, finansują kluby seniora.
PFRON – finansuje programy dla seniorów z niepełnosprawnościami.
Placówki:
Domy Pomocy Społecznej (DPS)
Dom Pomocy Społecznej (DPS) to placówka stałego pobytu zapewniająca całodobową opiekę osobom, które z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności nie są w stanie samodzielnie funkcjonować i wymagają stałej pomocy innych.
W DPS mogą zamieszkać:
osoby starsze (niesamodzielne z powodu wieku),
osoby przewlekle chore somatycznie (fizycznie),
osoby przewlekle psychicznie chore,
osoby z niepełnosprawnością intelektualną,
osoby z niepełnosprawnościami fizycznymi.
DPS oferuje:
mieszkanie i wyżywienie,
opiekę medyczną i pielęgnacyjną,
wsparcie w codziennych czynnościach (higiena, ubieranie się, poruszanie),
terapię zajęciową i rehabilitację,
organizację czasu wolnego i zajęć integracyjnych,
pomoc psychologiczną i społeczną.
Procedura przyjęcia do DPS obejmuje:
złożenie wniosku w Ośrodku Pomocy Społecznej (OPS) w miejscu zamieszkania,
przeprowadzenie wywiadu środowiskowego przez pracownika socjalnego,
wydanie decyzji administracyjnej o skierowaniu i odpłatności (często osoba starsza wnosi opłatę, jej wysokość zależy od dochodu).
Niestety, w Polsce wiele DPS-ów boryka się z wyzwaniami, jakimi są:
zbyt mała liczba miejsc (szczególnie dla osób wymagających specjalistycznej opieki), a co za tym idzie długie kolejki oczekujących,
niedofinansowanie (braki kadrowe, starzejące się budynki),
stygmatyzacja społeczna (postrzeganie DPS-ów jako „miejsc ostatniej szansy”),
brak indywidualizacji opieki (trudność w prowadzeniu samodzielnego, aktywnego życia).
Ważne:
Nowoczesne podejście (zgodne z deinstytucjonalizacją) promuje mniejsze placówki, mieszkania wspierane i wsparcie w środowisku, aby osoby zależne mogły zachować jak najwięcej samodzielności i więzi społecznych.
Dzienne Domy i Kluby Seniora
Dzienne Domy Seniora i Kluby Seniora to placówki opieki dziennej, przeznaczone dla osób starszych (najczęściej 60+), które:
są w miarę samodzielne,
potrzebują wsparcia w codziennym funkcjonowaniu,
szukają kontaktu z innymi ludźmi i aktywności.
Czym różnią się te rodzaje placówek?
Dzienne Domy Seniora oferują więcej usług opiekuńczych i terapeutycznych (np. pomoc w czynnościach dnia codziennego, posiłki, zajęcia rehabilitacyjne, wsparcie psychologiczne). Zazwyczaj są otwarte pięć dni w tygodniu, senior spędza tam kilka godzin dziennie.
Kluby Seniora to miejsca spotkań i aktywności społecznych, bardziej „klubowe”, mniej opiekuńcze. Oferują zajęcia integracyjne, sportowe, kulturalne, edukacyjne, ale bez intensywnej opieki medycznej.
Placówki te oferują najczęściej:
opiekę dzienną i zajęcia rozwijające zainteresowania,
rehabilitację i terapię ruchową,
posiłki (w Domach Dziennego Pobytu),
organizację czasu wolnego (warsztaty, spacery, wycieczki),
wsparcie psychologiczne i społeczne,
wzmacnianie samodzielności i aktywności seniorów.
Funkcjonowanie tych placówek:
przeciwdziała izolacji i samotności seniorów,
utrzymuje aktywność fizyczną i psychiczną osób starszych,
odciąża rodziny w codziennej opiece,
wspiera zdrowie i samodzielność seniorów.
Dzienne Domy i Kluby Seniora to szansa dla starszych osób na aktywny dzień, wsparcie, kontakty społeczne i lepsze zdrowie, bez konieczności stałego pobytu w instytucji.
Przyjęcie seniora do Dziennego Domu lub Klubu następuje najczęściej po decyzji OPS-u (Ośrodka Pomocy Społecznej), czasem z niewielką opłatą lub całkowicie bezpłatnie w ramach programów samorządowych lub prywatnie, po opłaceniu całkowitego kosztu pobytu.
Usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania:
opiekunki środowiskowe, pielęgniarki, asystenci osoby starszej;
pomoc w codziennych czynnościach: higiena, zakupy, gotowanie.
Mieszkania wspomagane/treningowe:
samodzielne mieszkania z dostępem do opieki w razie potrzeby,
odpowiednie dla seniorów, którzy potrzebują umiarkowanego wsparcia.
Rodzinne domy pomocy:
alternatywa dla dużych domów pomocy społecznej;
kameralne placówki prowadzone przez osoby prywatne, maks. ośmiu pensjonariuszy.
Opieka wytchnieniowa:
tymczasowe wsparcie dla rodzin opiekujących się seniorami w domu;
krótkoterminowa opieka nad seniorem, aby opiekun mógł odpocząć.
Teleopieka/telemedycyna:
systemy monitorowania stanu zdrowia seniora na odległość;
przycisk alarmowy, opaska monitorująca, kontakt z lekarzem przez internet.
Mobilne zespoły wsparcia/interwencyjne:
specjaliści (lekarz, psycholog, terapeuta) dojeżdżający do seniora w domu;
interdyscyplinarna pomoc w trudnych sytuacjach.
Warto też szukać:
lokalnych fundacji i stowarzyszeń, spółdzielni socjalnych (działających w konkretnych gminach/miastach);
domów dziennego pobytu prowadzonych przez organizacje pozarządowe;
centrów wolontariatu senioralnego.
Wykazem organizacji pozarządowych zajmują się m.in. OWES-y (ośrodki wsparcia ekonomii społecznej). Wykazy znajdują się na stronach internetowych tych ośrodków.
Mapa Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej: https://wykazowes.ekonomiaspoleczna.gov.pl/owes/wojewodztwo/7/powiat/179.html
Programy rządowe i lokalne:
„Senior+” – tworzenie domów i klubów seniora.
Więcej informacji:
„Aktywni+” – wspieranie aktywności społecznej i cyfrowej seniorów.
Więcej informacji:
„Opieka 75+” – usługi opiekuńcze dla samotnych osób 75+.
Więcej informacji:
Akty prawne dotyczące osób starszych w Polsce
Konstytucja RP (art. 67 i 69) – gwarantuje prawo do zabezpieczenia społecznego i pomocy dla osób niezdolnych do pracy.
Ustawa o pomocy społecznej (2004 r.) – opisuje podstawy wsparcia seniorów.
Ustawa o osobach starszych (2015 r.) – definiuje politykę senioralną, obowiązki państwa i samorządów.
Strategia na rzecz Osób Starszych 2030 – dokument rządowy określający cele polityki senioralnej.
Kodeks pracy – definiuje ochronę przed dyskryminacją ze względu na wiek.
Komentarze