Pierwsza pomoc w opiece. Jak rozpoznawać zagrożenia i jak reagować?

Codzienna praca opiekunek i asystentek niesie ze sobą ogromną odpowiedzialność – także za zdrowie, a niekiedy życie podopiecznych. Nagłe sytuacje kryzysowe mogą wydarzyć się w każdej chwili. Dlatego tak ważna jest nie tylko wiedza, ale i gotowość do szybkiego działania bez ulegania panice.

Poniżej znajdziesz konkretne wskazówki – jak rozpoznać objawy najczęstszych zagrożeń i co robić do czasu przyjazdu pomocy medycznej.

Zanim zadzwonisz po pomoc

Pierwszy krok to sprawdzenie, czy podopieczny posiada przy sobie:

• saszetkę lub pojemnik z lekami, które przyjmuje na stałe,

• kartkę z rozpisanym dawkowaniem leków.

Podczas rozmowy z dyspozytorem numeru alarmowego (112), koniecznie podaj:

• dokładny adres, pod którym przebywa podopieczny,

• możliwie najprecyzyjniejszy opis objawów, które zaobserwowałaś.

Utrata przytomności – działaj natychmiast!

1. Sprawdź puls – najlepiej na nadgarstku lub szyi.

2. Sprawdź oddech. Przystaw ucho do ust, obserwuj ruchy klatki piersiowej i oceń jakość oddechu (czy jest płytki, urywany, miarowy).

3. Brak pulsu i oddechu? Rozpocznij resuscytację krążeniowo-oddechową:

4. 30 mocnych, rytmicznych ucisków mostka na wyprostowanych rękach,

5. 2 oddechy ratownicze „usta–usta” (jeśli możliwe; jeśli nie – kontynuuj same uciski).

Pamiętaj – nie myśl o złamaniach żeber. Liczy się życie!

Ścieżki postępowania w wybranych sytuacjach zagrożenia zdrowia i życia podopiecznego

Udar mózgu – objawy, które musisz znać

Objawy:

• Nagłe drętwienie lub osłabienie kończyn – najczęściej po jednej stronie ciała.

• Opadnięcie kącika ust, asymetria twarzy.

• Trudności z mówieniem i rozumieniem słów (afazja).

• Zaburzenia widzenia – w jednym lub obu oczach.

• Zawroty głowy, ból głowy, utrata równowagi.

Mogą pojawić się również mniej oczywiste objawy: uporczywa czkawka, nagłe zmiany zachowania. 

Twoja reakcja: 

• Zadzwoń po pomoc jak najszybciej!

• Do czasu przyjazdu karetki ułóż podopiecznego w wygodnej pozycji. Jeśli jest nieprzytomny – ułóż go w pozycji bocznej bezpiecznej.

Zawał serca – nie zwlekaj z reakcją

Typowe objawy:

• Ból lub uczucie ucisku w klatce piersiowej (często promieniujący do ramienia, pleców lub szyi).

• Duszność – zarówno w spoczynku, jak i przy wysiłku.

• Zimne poty, bladość skóry.

• Nudności, zawroty głowy, wymioty.

Twoja reakcja:

• Natychmiast wezwij pomoc – numer 112!

Hiperglikemia – kiedy cukru we krwi jest za dużo

Objawy:

• Nasilone pragnienie i oddawanie moczu.

• Suchość skóry i błon śluzowych, odwodnienie.

• Senność, zmęczenie, spadek masy ciała.

• W zaawansowanej fazie: bóle głowy, brzucha, nudności, przyspieszony oddech, śpiączka ketonowa.

Twoja reakcja:

• Zmierz poziom cukru glukometrem.

• Podaj dawkę insuliny zgodnie z zaleceniami lekarza i schematem przyjętym przez podopiecznego.

Hipoglikemia – zbyt niski poziom cukru

Objawy:

• Głód.

• Drżenie rąk, bladość, potliwość.

• Niepokój, zaburzenia koncentracji, bełkotliwa mowa.

• Zachowania agresywne, dezorientacja, a w ciężkich przypadkach – utrata przytomności.

Twoja reakcja:

• Natychmiast podaj cukier w łatwo przyswajalnej formie:

• łyżeczkę cukru rozpuszczoną w wodzie,

• miód lub dżem.

Uwaga! Unikaj twardych cukierków – mogą spowodować zadławienie!

Zakrztuszenie

Objawy:

• Uporczywy kaszel, trudności w oddychaniu, „złapaniu powietrza”.

• Niepokój.

• Czasami zaczerwienienie twarzy.

Twoja reakcja:

• Pochyl podopiecznego do dołu i klep ręką posuwiście w górę pleców.

• Ewentualnie zastosuj chwyt Heimlicha: Stań za podopiecznym i obejmij ramionami jego tułów na wysokości nadbrzusza. Pochyl osobę zadławioną do przodu, by ciało obce mogło wydostać się na zewnątrz układu oddechowego. Zaciśnij jedną rękę w pięść i przyłóż ją tuż pod mostkiem. Drugą ręką chwyć pięść i szybkim ruchem wgnieć ją do siebie i ku górze. Manewr ten sprawia, że znajdujące się w drogach oddechowych powietrze zostaje sprężone, dzięki czemu ciało obce może wydostać się na zewnątrz.

Każda sekunda ma znaczenie. Dobrze przeszkolony i uważny opiekun potrafi uratować życie – nawet zanim pojawi się profesjonalna pomoc. Wspierajmy się nawzajem w zdobywaniu tej wiedzy i nie bójmy się jej używać.

Agnieszka Kucharska, Małgorzata Walendziak