Zasiłki, wsparcie, formalności. Jak możesz pomóc rodzinie podopiecznego zdobyć potrzebne świadczenia?
- Razem w Opiece
- 9 cze
- 7 minut(y) czytania
Zaktualizowano: 22 lip
Osoby z niepełnosprawnością w Polsce mogą korzystać z wielu świadczeń i form wsparcia. Wysokość świadczeń i zasiłków zależy od stopnia niepełnosprawności, dochodów oraz innych czynników. Aby otrzymać tego typu wsparcie, w pierwszej kolejności należy zadbać o złożenie wniosku o status osoby z niepełnosprawnością, tzw.
orzeczenie o stopniu niepełnosprawności.
Ustalenie stopnia o niepełnosprawności/ Zmiana stopnia niepełnosprawności
Aby ustalić lub zmienić stopień niepełnosprawności, należy pobrać formularz ze strony internetowej Ośrodka Pomocy Społecznej odpowiedniego ze względu na miejsce zamieszkania osoby z niepełnosprawnością.
Dokument składa się z trzech części:
wniosek o ustalenie stopnia niepełnosprawności;
oświadczenie o miejscu pobytu osoby z niepełnosprawnością;
zaświadczenie lekarskie (należy zgłosić się do swojego lekarza POZ lub specjalisty prowadzącego w celu wypełnienia tej części dokumentacji).
Należy pamiętać, że wniosek oraz oświadczenie podpisuje osoba, której ma zostać ustalony stopień niepełnosprawności. Wyjątkiem są osoby ubezwłasnowolnione, wtedy podpis składa opiekun prawny. Jeśli osoba, której dotyczy wniosek, jest niesprawna do złożenia podpisu, na dokumencie należy umieścić odcisk kciuka tej osoby, a obok złożyć podpis świadka, przy którym wykonano odcisk.
Do wniosku należy dołączyć kopię dokumentacji medycznej poświadczonej za zgodność z oryginałem, np.: zaświadczenia lekarskie, opinie o stanie zdrowia, wyniki badań, karty informacyjne z leczenia szpitalnego. W przypadku składania wniosku po raz kolejny, np. ze względu na pogorszenie stanu zdrowia, należy dołączyć dokumentację medyczną poświadczającą tę zmianę.
Wniosek z załącznikami i ewentualną dokumentacją medyczną należy złożyć w wersji papierowej w Zespole ds. orzekania o stopniu niepełnosprawności.
Więcej informacji:
Lista kontaktów do instytucji pomocowych
Plik baza teleadresowa OPS, PCPR, MOPR z całej Polski (Załącznik do wklejenia z exela)
Kontakt do Oddziałów PFRON zajmującymi się Systemem Obsługi Dofinansowań:
Świadczenia i zasiłki dla osób z niepełnosprawnością
Zasiłek pielęgnacyjny
W 2025 roku świadczenie wynosi 215,84 zł. Przysługuje niepełnosprawnemu dziecku; osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16. roku życia legitymującej się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności; osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16. roku życia legitymującej się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, jeśli niepełnosprawność powstała do ukończenia 21. roku życia. Przysługuje również po ukończeniu 75. roku życia.
Więcej informacji:
Dodatek pielęgnacyjny
Jest on przeznaczony dla osób całkowicie niezdolnych do pracy oraz niezdolnych do samodzielnej egzystencji. Konieczny jest nie tylko wniosek, lecz również zaświadczenie o stanie zdrowia osoby ubiegającej się o dodatek, wydane przez lekarza prowadzącego leczenie (nie wcześniej niż na miesiąc przed datą złożenia wniosku). Lekarz w takim przypadku wypełnia druk OL-9. Dodatek wynosi 348,22 zł.
Więcej informacji:
Świadczenie pielęgnacyjne
Z tej formy pomocy skorzystać mogą osoby, które opiekują się niepełnosprawnym członkiem rodziny do ukończenia 18. roku życia. Niezbędnym warunkiem skorzystania z tego świadczenia jest pojawienie się konieczności stałej lub długotrwałej opieki czy pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji osoby niepełnosprawnej.
Więcej informacji:
Renta socjalna
Od 1 marca 2025 roku renta socjalna wynosi 1878,91 zł. Prawo do tego świadczenia można uzyskać, jeśli spełnione są poniższe warunki:
wnioskujący jest osobą pełnoletnią (ma ukończone 18 lat lub jest kobietą, która wyszła za mąż po ukończeniu 16 lat);
lekarz orzecznik ZUS lub komisja lekarska ZUS stwierdzili, że wnioskujący jest całkowicie niezdolny do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed ukończeniem 18. roku życia; w trakcie nauki (także podczas wakacji lub urlopu dziekańskiego) w szkole lub w szkole wyższej (przed ukończeniem 25 lat), w trakcie kształcenia w szkole doktorskiej, studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.
Więcej informacji:
Świadczenie uzupełniające dla osób dorosłych niezdolnych do samodzielnej egzystencji
Inaczej nazywane 500+, przysługuje osobie mającej skończone 18 lat, niezdolnej do samodzielnej egzystencji (niezdolność do samodzielnej egzystencji jest potwierdzona jednym z orzeczeń: o niezdolności do samodzielnej egzystencji; o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji; o całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym i niezdolności do samodzielnej egzystencji; o całkowitej niezdolności do służby i niezdolności do samodzielnej egzystencji). Osoba ta nie ma prawa do emerytury, renty, innego świadczenia pieniężnego finansowanego ze środków publicznych, np. zasiłku stałego albo zasiłku okresowego (warunek nie dotyczy jednorazowych świadczeń), ani do świadczenia z zagranicznej instytucji właściwej do spraw emerytalno-rentowych albo posiada prawa do któregoś lub którychś z tych świadczeń, ale ich łączna wysokość brutto nie przekracza 2552,39 zł.
Więcej informacji:
Świadczenie wspierające
Świadczenie to jest powiązane z rentą socjalną – wynosi od 220 do 40 proc. wysokości renty socjalnej. Od 1 marca 2025 roku renta socjalna wyniesie 1878,91 zł, co oznacza, że świadczenie wspierające wyniesie maksymalnie 4133,60 zł, a minimalnie 751,56 zł. Świadczenie wspierające przysługuje osobie z niepełnosprawnościami w wieku od ukończenia 18. roku życia posiadającej decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia, w której potrzebę wsparcia określono na poziomie od 70 do 100 punktów. Świadczenie przysługuje bez względu na dochody.
Więcej informacji:
Świadczenie z programu "Aktywny samorząd"
Jest to wsparcie finansowane dla osób niepełnosprawnych, mające na celu pomoc w pokonywaniu barier w codziennym życiu i wspieranie ich aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym i zawodowym. W 2025 roku, w ramach tego programu, osoby z niepełnosprawnościami mogą ubiegać się o nowe świadczenie w wysokości do 347 zł miesięcznie, np. na dofinansowanie pobytu dziecka w żłobku lub przedszkolu, dla osób ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.
Więcej informacji:
Zasiłek stały/pionowy
Zasiłek trwały zapewnia wsparcie osobom całkowicie niezdolnym do pracy. Od 1 stycznia 2025 roku kwota zasiłku pionowego z MOPS wynosi 1229 zł miesięcznie.
Więcej informacji:
Zasiłek okresowy
Zasiłek okresowy to świadczenie z pomocy społecznej, które zapewnia wsparcie rodzinie z dochodami niewystarczającymi na potrzeby życiowe. Świadczenie jest dostarczane przez Ośrodki Pomocy Społecznej (MOPS) i jego wysokość zależy od jednostki/rodziny oraz aktualnego obowiązywania dochodowego.
Więcej informacji:
Zasiłek celowy
Zasiłek celowy jest dostępny w ramach pomocy społecznej, poprzez zaspokojenie podstawowych potrzeb np. na opał lub leki. Zasiłek celowy dla osoby samotnie gospodarującej wynosi maksymalnie 1229 zł miesięcznie, a dla rodziny 823 zł na osobę.
Więcej informacji:
Dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu kształcenia i rehabilitacji
Wysokość dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka wynosi miesięcznie:
1) 90 zł na dziecko w wieku do zakończenia 5. roku życia;
2) 110 zł na dziecko w wieku powyżej 5. roku życia do zakończenia 24. roku życia.
Więcej informacji:
Programy ogólnopolskie finansowane z Funduszu Solidarnościowego dla osób z orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności lub ich opiekunów:
Asystent osobisty osoby z niepełnosprawnością
Głównym celem Programu jest wprowadzenie usług asystencji osobistej jako formy ogólnodostępnego wsparcia w wykonywaniu codziennych czynności oraz funkcjonowaniu w życiu społecznym. Usługi asystenckie mogą uzupełniać usługi opiekuńcze, nie powinny ich jednak zastępować.
Adresatami Programu są:
dzieci od ukończenia 2. roku życia do ukończenia 16. roku życia posiadające orzeczenie o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami w pkt 7 i 8 w orzeczeniu o niepełnosprawności – konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji oraz
osoby z niepełnosprawnościami posiadające orzeczenie:
a) o znacznym stopniu niepełnosprawności albo
b) o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności albo
c) traktowane na równi z orzeczeniami wymienionymi w lit. a i b, zgodnie z art. 5 i art. 62 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2024 r. poz. 44, z późn. zm.), dalej: ustawa o rehabilitacji.
Opieka wytchnieniowa
Głównym celem Programu jest wsparcie członków rodzin lub opiekunów sprawujących bezpośrednią opiekę nad:
dziećmi od ukończenia 2. roku życia do ukończenia 16. roku życia posiadającymi orzeczenie o niepełnosprawności lub
osobami niepełnosprawnymi posiadającymi:
a) orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności albo
b) orzeczenie traktowane na równi z orzeczeniem wymienionym w lit. a, zgodnie z art. 5 i art. 62 ustawy o rehabilitacji
Poprzez umożliwienie uzyskania doraźnej, czasowej pomocy w formie usługi opieki wytchnieniowej, tj. odciążenie od codziennych obowiązków łączących się ze sprawowaniem opieki nad osobą z niepełnosprawnością przez zapewnienie czasowego zastępstwa w tym zakresie.
Dzięki temu wsparciu osoby zaangażowane na co dzień w sprawowanie opieki nad osobą z niepełnosprawnością będą dysponować czasem, który mogą przeznaczyć na odpoczynek i regenerację, jak również na załatwienie niezbędnych spraw życiowych. Usługi opieki wytchnieniowej mogą służyć również okresowemu zabezpieczeniu potrzeb osoby z niepełnosprawnością w sytuacji, gdy członkowie rodzin lub opiekunowie z różnych powodów nie będą mogli wykonywać swoich obowiązków.
Programy Asystent osobisty osoby z niepełnosprawnością oraz Opieka wytchnieniowa realizują gminy lub organizacje pozarządowe, które przystąpiły do Programu w danym roku. Rekrutacja do programu prowadzona jest na stronie internetowej danej jednostki, która jest realizatorem. Aktualne nabory, listy rekomendowanych podmiotów wraz z kontaktami są dostępne w linku poniżej:
Wsparcie i ulgi:
☞ Karta parkingowa dla osób z niepełnosprawnością.
Osobie z niepełnosprawnością należy się karta parkingowa.
Więcej informacji:
☞ Dopłaty do rehabilitacji:
Dopłaty do rehabilitacji na pomoc finansową dla osób niepełnosprawnych, które pozwalają na zakup sprzętu rehabilitacyjnego, opieki w turnusach rehabilitacyjnych lub innych osób niepełnosprawnych. Dofinansowania są dostępne przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON)
Więcej informacji:
ULGI dla osób z niepełnosprawnościami:
☞ Ulgi podatkowe:
W rocznym rozliczeniu podatkowym można skorzystać z ulg adresowanych do osób z niepełnosprawnościami i ich opiekunów:
Ulga rehabilitacyjna: można odliczyć wydatki na rehabilitację, sprzęt medyczny i inne wydatki związane z niepełnosprawnością, które ułatwiają wykonywanie czynności życiowych (za: podatki.gov).
Ulga na internet: dostępne są ulgi na internet, w tym ulga na internet w przypadku osób z niepełnosprawnościami.
Ulga na dziecko z niepełnosprawnością: dostępna jest ulga na dziecko z niepełnosprawnością.
Ulga termomodernizacyjna: można skorzystać z ulgi termomodernizacyjnej przy modernizacji domu.
Więcej informacji:
☞ Czas pracy i dodatkowy urlop
Osoby niepełnosprawne mogą otrzymać dodatkowy urlop wypoczynkowy. Czas pracy osoby ze znacznym i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności nie może przekroczyć 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo, nie można jej także zatrudniać w porze nocnej i godzinach nadliczbowych (nie dotyczy osób zatrudnionych przy pilnowaniu). Osobom niepełnosprawnym przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni w roku kalendarzowym (po przepracowaniu roku od zaliczenia do stopnia niepełnosprawności) oraz prawo do zwolnienia od pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, w wymiarze 21 dni roboczych celem uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym.
Więcej informacji:
☞ Ulgi w komunikacji publicznej
Osoby z niepełnosprawnością mogą korzystać z różnych ulg w komunikacji miejskiej, w zależności od stopnia niepełnosprawności i innych okoliczności. Osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności mają prawo do bezpłatnych przejazdów, a ich opiekunowie również mogą korzystać z tych ulg.
Więcej informacji:
☞ Zwolnienie z abonamentu RTV (tylko w przypadku znacznego stopnia niepełnosprawności)
Więcej informacji:
☞ Dofinansowanie do likwidacji barier architektonicznych
Więcej informacji:
☞ Zatrudnienie pracownika prawa i obowiązki
Zatrudnienie osoby niepełnosprawnej wiąże się z uzyskaniem zgody lekarza medycyny pracy i orzeczenia o niepełnosprawności. Pracodawcy zatrudniający osoby niepełnosprawne mogą skorzystać z dofinansowania z PFRON.
Więcej informacji:
Lista kontaktów do instytucji pomocowych
Plik baza teleadresowa OPS, PCPR, MOPR z całej polski (Załącznik do wklejenia z exela)
Oddziały PFRON zajmujące się Systemem Obsługi Dofinansowań: https://www.pfron.org.pl/osoby-niepelnosprawne/dofinansowanie-dzialalnosci-gospodarczej/refundacja-skladek-zus/kontakt-z-pracownikami-oddzialow-pfron-zajmujacymi-sie-systemem-obslugi-dofinansowan/
Ola Borkowska-Frołowicz- członkini zarządu Grupy Alivio, instruktorka terapii zajęciowej i specjalistka ds. administracji. Od lat wspiera osoby z niepełnosprawnościami i seniorów, łącząc doświadczenie opiekuńcze z umiejętnościami organizacyjnymi. Zaangażowana w projekty społeczne i deinstytucjonalizacyjne, aktywnie działa na rzecz poprawy jakości życia osób zagrożonych wykluczeniem.
Komentarze